Kwas DHA odgrywa w ciąży bardzo ważną rolę. Poznaj najnowsze wytyczne dotyczące suplementacji kwasu DHA w ciąży, sprawdź aktualne dawki i zalecenia. Dowiedz się jaki wpływ ma ten kwas z rodziny omega-3 na przebieg ciąży i rozwój dziecka, poznaj źródła kwasu DHA.
Zapewnienie zaopatrzenia w niektóre witaminy i mikroelementy pełni ważną rolę przed ciążą oraz na jej początku. Należy więc zwrócić uwagę na odpowiednie przygotowanie do niej również poprzez suplementację niezbędnych składników mineralnych i witamin.
Wśród składników, których korzyści wynikające ze stosowania w ciąży jednoznacznie udowodniono znajduje się kwas foliowy, jod, witamina D3, kwasy DHA i żelazo (w określonych przypadkach).
Sprawdź najnowsze wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji kobiet w ciąży.
W tym artykule omówię kwas DHA.
Suplementacja w ciąży – kwas DHA (skrócona wersja odpowiedzi dla leniwców)
Najnowsze wytyczne PTGiP (lipiec 2020):
1. Kwas DHA w ciąży – dawka:
- suplementacja co najmniej 200 mg DHA u wszystkich ciężarnych
- u kobiet spożywających małe ilości ryb w ciąży i okresie przedkoncepcyjnym można rozważyć stosowanie większych dawek DHA
- w grupie kobiet obciążonej ryzykiem porodu przedwczesnego stosowanie DHA w dawce 1000 mg/dobę.
2. Niedobór kwasów DHA w ciąży – zagrożenia:
- zwiększa ryzyko nieprawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka, narządu wzroku oraz nieprawidłowego rozwoju psychosomatycznego
- ryzyko porodu przedwczesnego
- zwiększa ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego
- niekorzystnie wpływa na masę urodzeniową dziecka (niska masa urodzeniowa)
3. Kwas DHA – źródła:
- naturalnym źródłem DHA są ryby, algi i inne owoce morza
Suplementacja w ciąży – Kwas DHA (rozszerzona wersja odpowiedzi dla prymusek)
Suplementacja
Zgodnie ze stanowiskiem WHO z 2016 roku, jak i większości towarzystw naukowych rutynowe stosowanie preparatów wielowitaminowych u wszystkich ciężarnych nie jest zalecane. W Polsce rekomendacje co do suplementacji w ciąży wydaje Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP). Co jakiś czas są one aktualizowane – tak, aby były one zgodne z aktualnym stanem wiedzy medycznej i najnowszymi doniesieniami naukowymi. Ostatnia aktualizacja wytycznych w tym zakresie została wydana w lipcu 2020 roku. Polscy eksperci w swoich rekomendacjach zwracają uwagę na następujące kwestie:
- sposób żywienia w okresie ciąży jest niezwykle ważny, wpływa na stan i rozwój płodu, dlatego podstawowym źródłem mikroelementów i witamin u kobiet w ciąży powinna być przede wszystkim dobrze zbilansowana dieta
- rutynowe stosowanie suplementów diety (preparatów wielowitaminowych) nie jest zalecane
- zgodnie z aktualną wiedzą i specyfiką społeczeństwa polskiego, kobiety w ciąży powinny suplementować: kwas foliowy, witaminę D, jod, kwasy DHA oraz żelazo
- suplementacja innych składników nie jest wskazana w populacji kobiet zdrowych, jeżeli nie ma do tego określonych wskazań medycznych
Stosowanie suplementów zawsze należy skonsultować z lekarzem, który dobierze optymalną dawkę w zależności od aktualnego zapotrzebowania. Lekarz może również podjąć decyzję o kontynuowaniu suplementacji aż do końca okresu laktacji.
Kwas DHA
Koncentracja lipidów (tłuszczy) w ludzkim ośrodkowym układzie nerwowym stanowi ok. 60% jego suchej masy, co stawia go na drugim miejscu zawartości lipidów w organizmie ludzkim, zaraz po tkance tłuszczowej.
Lipidy są materiałem budulcowym błon biologicznych otaczających komórki organizmów żywych.
Eksperci uważają, że duża zawartość DHA w fosfolipidach błonowych wpływa na czynność, przeżywalność i plastyczność neuronów, a jego niedobór lub upośledzony metabolizm jest jednym z czynników sprawczych obniżenia zdolności poznawczych, powstawania chorób psychicznych lub neurodegeneracyjnych i wykazuje znaczenie w ochronie neuronów przed apoptozą wywołaną stresem oksydacyjnym.
Tłuszcze wielonienasycone dzielą się na dwie rodziny: omega-6 i omega-3. Większość Europejczyków dostarcza dostatecznych ilości tłuszczów typu omega-6, ponieważ zawiera je wiele olejów roślinnych. Natomiast spożycie kwasów tłuszczowych typu omega-3 często bywa zbyt niskie.
Kwasy tłuszczowe omega-3 zaliczane są do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i muszą być dostarczane z pożywieniem. Odgrywają one ważną rolę w utrzymywaniu prawidłowej pracy mózgu i oczu oraz korzystnie wpływają na serce i układ krążenia.
Spośród kwasów tłuszczowych omega-3 na uwagę zasługują kwas alfa linolenowy (C18:3) i jego pochodne, czyli kwas eikozapentaenowy (EPA, C20:5) i dokozaheksaenowy (DHA, C22-6).
Kwas alfa linolenowy występuje w znacznych ilościach w niektórych olejach roślinnych, np. olej lniany, olej rzepakowy lub olej sojowy. Kwasy eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy występują przede wszystkim w tłuszczu ryb i ssaków morskich (niektóre ryby słodkowodne, a dokładnie ich tłuszcz, też zawierają oba kwasy, ale w mniejszych ilościach).
Prekursorem do syntezy kwasów EPA i DHA w organizmach zwierząt morskich jest kwas alfa linolenowy pochodzący z planktonu.
Dobrymi źródłami tłuszczów typu omega-3 są tłuste ryby morskie, takie jak łososie, makrele i śledzie. Tłuszcze te są również obecne w orzechach włoskich oraz oleju sojowym czy rzepakowym.
Kwas DHA w ciąży
Szacuje się, że w diecie kobiety ciężarnej spożycie tłuszczu stanowić powinno 25-30% całkowitej dziennej podaży energetycznej, z czego tylko 10% dotyczy nasyconych kwasów tłuszczowych, i jest niezbędne do wzrostu i rozwoju płodu. W diecie powinny dominować tłuszcze pochodzenia roślinnego zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) i witaminę E, ponieważ służą one jako składniki strukturalne błon komórkowych w mózgu, siatkówce i innych tkankach nerwowych.
W czasie ciąży konieczne jest dostarczanie organizmowi matki długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Szczególne znaczenie mają wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3, do których należą kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA), ponieważ współczesne zachodnie diety zawierają ich zbyt mało. EPA i DHA są kluczowe dla kontroli stanu zapalnego i odporności, warunkujące prawidłowy rozwój płodu, zapobiegające małej masie urodzeniowej i przedwczesnym porodom.
Odpowiednia ilość DHA w okresie ciąży i karmienia jest zatem niezbędna dla zachowania prawidłowego rozwoju na poziomie komórkowym, neuronowym, a w konsekwencji zapewnienia prawidłowej ostrości wzroku oraz prawidłowego rozwoju psychomotorycznego dziecka.
Wpływa również na obniżenie ryzyka wystąpienia depresji u matki.
Wymierne korzyści płynące ze spożycia tych kwasów tłuszczowych można zaobserwować u potomstwa matek, które dostarczały odpowiednich ich ilości. Dzieci te odznaczały się wyższym poziomem inteligencji, lepszym wzrokiem i bardziej dojrzałym ośrodkowym układem nerwowym.
Płodowe zapotrzebowanie na DHA jest znacząco zwiększone w III trymestrze ciąży.
Źródłem DHA i EPA mogą być żółtka jaj, tłuste ryby (szczególnie te o niskiej zawartości rtęci) i suplementy.
Kwas DHA – dawka w ciąży
Wobec nawyków żywieniowych ograniczających zapewnienie dostatecznej ilości DHA w pożywieniu rekomenduje się jego suplementację przez wszystkie kobiety ciężarne w dawce co najmniej 200 mg/dobę.
Biorąc pod uwagę korzyści płynące z działania DHA na organizm matki i dziecka, kobiety w ciąży powinny w przypadku niskiej konsumpcji ryb i braku innych źródeł DHA, przyjmować większe dawki suplementacyjne.
Natomiast kiedy dodatkowo występuje wysokie ryzyko porodu przedwczesnego proponuje się przyjmowanie nawet 1000 mg DHA dziennie.
Ze względu na wpływ DHA na dalszy rozwój dziecka zaleca się także przyjmowanie DHA podczas laktacji w celu zapewnienia optymalnego jego stężenia w mleku.
Nie wykazano żadnych skutków ubocznych dla kobiety ciężarnej i płodu, przy spożywanych dawkach wyższych nawet do 2100 mg/dobę.
